FILOSOFÍA 1ºBACH ABC FERNANDO

Estimados estudiantes,

Por razóns persoais estarei ausente do martes 2 ao venres 6 de decembro.

As tarefas a realizar na aula durante eses días son as actividades 13, 14 e 15 do Tema 3. O apartado a empregar para a realización das actividades é o "8.6. Ontologías materialistas y espiritualistas. El problema de la existencia de Dios." (páxinas 214 a 219). Le o apartado con atención, suliña as ideas principais e elabora as túas respostas de modo coidadoso e argumentado.

Asimesmo, para o martes 9 de decembro debedes traer impreso o Tema 4. Lóxica.

Saúdos cordiais,

Fernando López

Contidos, metodoloxía e avaliación de Filosofía 1º Bac durante o curso 2025-2026

Dispoñible na páxina Webdianoia de José María Fouce.

Para consultar o significado dos termos técnicos que vaian aparecendo na materia.

Dispoñible na Enciclopedia virtual da editorial Herder.

Consúltao no caso de non atopar o termo no glosario do enlace anterior, ou de querer afondar máis nalgún concepto ou autor.

Elaborado por Daniel Rosende.

Videos de duración curta sobre conceptos, problemas e autores da historia da filosofía. Esquemas e debuxos explicados con voz en off nunha linguaxe moi accesible. Duración aproximada de 10' por video.

Elaborado por Enric Gel.

Videos sobre conceptos, problemas e autores da historia da filosofía. Explicacións completas e rigorososas, pero moi amenas e accesibles para público atento. Videos dunha duración entre 10' e 20'.

Excelente libro de Masato Tanaka e Tetsuya Saito, publicado en España por Blackie Books en 2020. Os principais conceptos da filosofía occidental explicados con debuxos. Cada páxina un concepto. Distribuidos por autores ordenados cronoloxicamente. Moi recomendable para ter na túa estantería.

Escoita con atención os dous enlaces, que tratan sobre a emisión dun programa da emisora de radio CBS de Nova Iork o 30 de outubro de 1938, no que o director de cine americano Orson Welles emitía unha versión dramatizada da novela "The War of The Worlds", do escritor británico H.G. Wells. 

Despois escribe un resumo do que escoitaches que ocupe unha extensión entre 10 e 15 liñas.

Descarga e imprime o documento. Debes telo sempre contigo nas clases para estudiar e facer as actividades. 

ACTIVIDADES:

1. Explica o significado da palabra "filosofía".
2. Contrapón as características das explicacións pre-racionais (mitos) ás das explicacións racionais (logos) que aparecen desde o século VI a.C. en Grecia.
3. Enche os ócos deste texto de Aristóteles onde explica a orixe da filosofía e logo cópiao na tua libreta.
4. Explica a distinción de Aristóteles entre "saberes teóricos", "saberes prácticos" e "saberes produtivos" co seguinte enlace.
5. Despois de consultar o significado do termo grego "skholè" e da súa tradución latina "otium" explica qué relación pode haber entre o concepto aristotélico dos saberes teóricos como saberes "libres", a "escola" e o "tempo libre".
6. Le con atención e suliña as ideas principais do apartado "1.4. As disciplinas filosóficas". Fai un esquema do apartado onde resumas en duas ou tres liñas o contido de cada unha delas.
7. Contrasta o teu esquema co seguinte video, engadindo algunha rama se falta.
8. Anota a que rama da filosofía corresponde cada unha das cuestións.
9. Enche os ócos deste texto que trata sobre a diferenza entre a filosofía e outros saberes. Anota na túa libreta as cuestións filosóficas e razoa a que rama corresponde cada unha.
10. Le con atención e suliña as ideas principais do apartado "1.3. O saber filosófico a través da súa historia". Elabora un cadro nunha ou varias follas en horizontal con tres columnas, sendo a do medio o triple de ancha que as outras dúas . Na primeira columna vai escribindo, para cada periodo da historia da filosofía, unha lista por orde cronolóxica co nome dos autores/correntes máis salientables, indicando o seu século correspondente. Na segunda columna pon ao carón de cada autor/corrente a cuestión ou cuestións principais das que se ocupou. Na terceira columna identifica a rama da filosofía correspondente a cada unha desas cuestións.
11. Mira o seguinte video para correxir a información do teu cadro da Historia da filosofía.
12. Anota as tres respostas que Enric Gel ofrece no seu video "¿Para qué serve a filosofía?". ¿Algunha delas correspóndese co contido do apartado "1.6. Vixencia e utilidade da filosofía"? Razoa a resposta.

Descarga e imprime o documento. Debes telo sempre contigo nas clases para estudiar e facer as actividades. 

Anota as ideas principais deste video.

Película estadounidense dirixida polas irmás Lilly e Lana Wachowsky en 1999. V.O. subtitulada en español.

Aborda dun modo moi interesante o problema ontolóxico da realidade/aparencia e o problema epistemolóxico do coñecemento verdadeiro/ilusorio. Tamén ten moita importancia o problema da liberdade/determinismo á hora de conducir a propia existencia. Todo elo atravesado polo problema antropolóxico e político da relación entre os humanos e as máquinas, que é o argumento da película. Sen dúbida unha das películas máis filosóficas da ciencia ficción contemporánea.

Escena da película Matrix onde Morpheo lle explica a Neo, unha vez liberado e recuperado, o que é Matrix.

Cadro sintético para distinguir entre "ser sincero" (o que se di corresponde co que se cre) e "dicir a verdade" ( o que se di corresponde co real).

Extracto do libro Gran historia visual de la filosofía de Masato Tanaka (Blackie Books, 2020) .

Extracto do libro Gran historia visual de la filosofía de Masato Tanaka (Blackie Books, 2020).

ACTIVIDADES

1. Distingue entre opinar e crer por un lado e coñecer e saber polo outro. Pon un exemplo de cada termo.
2. Se un suxeito S ten unha crenza falsa, ¿poderíamos dicir que ten coñecemento? Razoa a resposta cun exemplo.
3. ¿É posible que un suxeito S teña unha crenza verdadeira e sen embargo non poidamos afirmar que ten coñecemento? Razoa a resposta cun exemplo.
4. ¿É o mesmo mentir que dicir unha falsedade? Razoa a resposta e pon un exemplo.
5. Fai un esquema do apartado “Realidade, coñecemento e verdade según Aristóteles”.
6. Explica o proceso de elaboración dun concepto por abstracción según a teoría do coñecemento de Aristóteles. Emprega un exemplo na túa explicación como pode ser o coñecemento da "mazá" presentada neste esquema.
7. Define e pon un exemplo dos seguintes termos epistemolóxicos: sensación, percepción, entendemento, concepto, xuízo, razón, razoamento, intuición empírica, intuición intelectual, abstracción, xénero, especie.
8. Fai un esquema do apartado “Realidade, coñecemento e verdade según Descartes”.
9. Fai un esquema do apartado “Realidade, coñecemento e verdade según Hume”.
10. Explica brevemente en que consiste cada unha destas posicións epistemolóxicas: realismo, idealismo, perspectivismo, relativismo, escepticismo, racionalismo, empirismo, principio de autoridade, dogmatismo.
11. Enche os ócos do texto de René Descartes sobre o coñecemento. Razoa por qué Descartes non é escéptico.
12. Mira o video e explica que semellanzas e diferenzas atopas entre o que explica o presentador do video e a teoría de Descartes sobre a dúbida metódica e a primeira verdade.
13. Enche os ócos do texto de John Locke sobre o coñecemento. Razoa por qué Locke é empirista.
14. Explica as teorías da verdade entendida como propiedade do entendemento: teoría da evidencia, teoría da coherencia, teoría da adecuación realista, teoría da adecuación pragmática e teoría do consenso racional.
15. "Brancaneves foi envenenada cunha laranxa". ¿Verdadeiro ou falso? ¿Que teoría empregaches para respostar? Razoa. "Gañaremos porque somos os mellores" ¿Verdadeiro ou falso? ¿Que teoría empregaches para respostar? Razoa.
16. Fai un resumo do apartado “A desinformación e o fenómeno da posverdade”. Expón algún exemplo actual de dito fenómeno.
17. Fai un resumo do video "¿Por qué vemos colores?". Relaciona a explicación do video coa diferenza entre cualidades primarias/cualidades secundarias por un lado, e a diferenza entre realismo inxenuo/realismo crítico polo outro.

Anota os argumentos a favor da dúbida solipsista e desenvolve os argumentos científicos presentados para superala.

Descarga e imprime o documento. Debes telo sempre contigo nas clases para estudiar e facer as actividades. 

Extracto do libro Gran historia visual de la filosofía de Masato Tanaka (Blackie Books, 2020) .

Extracto do libro Gran historia visual de la filosofía de Masato Tanaka (Blackie Books, 2020) .

ACTIVIDADES

1. Explica a orixe do termo “metafísica”. ¿Qué relación garda cos termos “ontoloxía” e “teoloxía”?
2. Desenvolve o problema da explicación do cambio para os presocráticos. ¿Ten algo que ver este problema co recurso á noción de "arkhé"?.
3. Explica as características do ser según Parménides de Elea (s. VI a.C).
4. Explica o paradoxo de Aquiles e a tortuga según Zenón. ¿Por qué é un argumento en contra da existencia real do movemento ou cambio?
5. Explica a solución de Sócrates ao problema do ser.
6. Fai un esquema da ontoloxía de Platón (apartado "Platón: las esencias y la idea de bien").
7. Pon un exemplo das dez categorías de Aristóteles aplicadas a un indivíduo particular.
8. Desenvolve a argumentación de Aristóteles contra Platón acerca de que as cousas non están separadas das súas esencias. ¿Qué relación hai entre esa argumentación e os xestos de Platón e Aristóteles no fresco A Escola de Atenas de Rafael (s. XVI)?
9. Distingue entre as posicións sobre o debate dos universais no mundo antigo e medieval: realismo esaxerado, realismo moderado, nominalismo. ¿Cal delas che convence máis ? Razoa a túa resposta.
10. Explica a relación entre realidade e apariencia en conexión coa distinción entre cualidades primarias e secundarias do tema anterior.
11. Distingue entre ontoloxías monistas, dualistas a pluralistas. Explica a ontoloxía pluralista de Gustavo Bueno (sérvete tamén da información da páxina 199).
12. Explica a posición do existencialismo como crítica ao esencialismo en relación co ser humano.
13. Anota a definición de Deus según as grandes relixións monoteístas (xudaísmo, cristianismo, islam).
14. Resume os argumentos a favor da existencia de Deus.
15. Resume os argumentos críticos en relación coa existencia de Deus por parte das ontoloxías materialistas (Feuerbach, Nietzsche, Gustavo Bueno).
16. Define determinismo e distingue entre determinismo mitolóxico, teolóxico e científico (mecánica clásica).
17. Desenvolve as ideas do indeterminismo das mecánicas non clásicas.
18. Resume a argumentación do apartado “A liberdade”. Pon exemplos a medida que vas explicando cada concepto (liberdade de, liberdade para, determinismo, proxecto, conciencia, persoa).