Saltar navegación

Euskal Herria

1. Claves do Bertsolarismo

En Euskal Herria o proceso de modernización do improviso en verso ten as súas orixes nos anos 60 do pasado século. Desde aquela, o bertsolarismno pasou dos casaríos ás cidades, da xente maior à xente nova, e de ser unha tradición case exclusivamente masculina, transformouse nun movemento onde a renovación tamén está a chegar da man das mulleres.

Hoxe, o Bertsolarismo confórmase como un dos movementos sociais máis importantes e participativos do pobo vasco. Milleiros de nenos e nenas inícianse todos os anos na improvisación oral en verso en euskera e milleiros de persoas asistem cada catro anos ao Campionato do Mundo de Bertsolaris. Mais, cales son as claves do movemento de revitalización do Bertsolarismo? Nós coñecemos unha: a actitude de autoconfianza.

Bertsolarismo em Euskal Herria: a actitude de autoconfianza

Le este texto e enche os espazos con algunha destas palabras: perigo, lingua, conservar, resistencia, Bertsolarismo, Troba Basca, pobo, políticas, eskerrik asko, churrasko:

En Euskal Herria, o movemento do repentismo, chamado , descobreu algunhas claves para desenvolverse no actual contexto sociocultural. Nesta actividade vamos centrarnos nunha desas claves: a actitude de autoconfianza.

A autoconfianza non só é necesária na persoa que cria e improvisa o camiño da herdanza tradicional e a moderniza continuamente. Esa autoconfianza individual tamén se manifesta no desenvolvemento coletivo do movemento:

  • Actitude de autoconfianza no que somos e no que queremos. Autoconfianza ante o difícil reto da nosa e da cultura en xeral.

  • Actitude de autoconfianza ante un camiño no que non temos grandes referencias externas para copiar, nin guias a quen seguir ou homologarnos.

  • Autoconfianza ante as presións de diverso signo, nesta longa e difícil situación política e social que atravesa o noso e que influe tamén na xente criadora e nos proxectos culturais.

  • Autoconfianza ante algúns axentes da intelectualidade e da literatura que nos atribúen hipertrofia da oralidade ou mediocridade ante a tradición escrita. Actitude de autoestima ante o feito de que o arraigo do oral resulte algo inusual ou anormal (non axustado á norma circundante) comparado coas potentes culturas colindantes. Actitude, en definitiva, de confianza no que nos serve como persoas e como criadores e criadoras e nos valores que intuímos nesta expresión que herdamos.

  • Autoconfianza ante os perigos que acarrean as nosas propias apostas, sabendo que podemos afrontar e carregar con estes e que merece a pena arriscarse a avanzar, tendo claro que o obxectivo non é , senón criar, que a cuestión non é durar, mais si vivir. E é criando e vivindo como damos sentido á nosa tradición.

Habilitar JavaScript

2. Un bertso de Maialen Lujanbio.

No campionato de bertsolarismo de Bergara, 2009, o tema proposto pola organización á bertsolari Maialen Lujanbio foi o seguinte: “A semana pasada, un bon amigo teu morreu no monte, no Himalaia. Hoxe recebes a postal que el che enviou desde alí.”

O bertso de Maialen foi improvisado cantando coa música da “Habaneira” de Xabier Lete.

A tradución –extraordinaria- para o galego é de Ainhoa Aranburu:

Aquí podes ouvir a interpretación e tradución de Ainhoa Aranburu:

Ainhoa Aranburu canta em galego um verso de Maialen Lujanbio (CC BY-SA)



E aquí podes ler o texto original en euskera:

Kaixo Maialen zer moduz

Oroimena daukat zugan

Presente zauzkadalako

Nire mendi abenturan

Zorionean gabiltza

Mendiarekin loturan

Badakizu beti gisa

Nahi ta ezinaren mugan

Makaluko gailur honek

Gu jartzen gaitu liluran

Etzirako egongo gera

Gailurrarekin joskuran

Hartzazu musu bero bat

Jarri konfiantza gugan

Zein bero zen musua ta

Nik zeinen hotz hartu dudan.

Negar egin nahi dut baina

Ez egitea hobe da

Malkoak jauziko dira

Bestela postal gainera

Ta korritu eta borratu

Hemengo muxu ta zera

Intzirika hasi nahi baina

Nijoa aguantatzera

Imaginatu dezaket

Kanpo base hartan bera

Bere ilusio ta amets

Guztia joan da gainbehera

Ikurrinarekin joan nahi

Zazpi milako batera

Ta orain Makalun dago

Heriotzaren bandera.

Irratiak eman zuen

Elur jauzien abisu

Baina zuk ametsarekin

Horrenbeste konpromisu

Bazendu ta holakotan

Egoskor bat dirudizu

Aurrera segiko zendun

Beti egin duzu berdintsu

Bizitzan ilusioa

Herioaren paradisu

Goroarte esaten ere

Ez didazu utzi aizu

Ta zuri azken hitz batzuk

esan nahiean naukazu

karta bat egingo dizut

akaso jasoko dezu

Enche os espaços:

Enche os espazos que faltan coas palabras do bertso de Maialen Lujanbio que traduciu e canta Ainhoa Aranburu na gravación que podes ouvir máis arriba:

Olá, Maialen, que tal vai?

Nom, nom te tenho olvidada

Levo-te sempre presente

Nesta aventura

.

Vai todo bem de momento

Mais lembro em cada pegada

Que entre a glória e a derrota

A linha é-che

.

Que gram montanha, Makalu!

Que pequeninha a cordada!

Aginha pissamos cume

Só resta umha

.

Mando-che um beijo bem forte

Apenas nom falta nada

O beijo era bem ardente

Mas eu fiquei

.

Quero chorar e nom quero

Prefiro manter-me forte

Nom quero que as bágoas molhem

A postal nem o

.

O beijo que me escrevera

Nom quero, nom, que se entorte

Pra que laiar-se chorando

Nada há que me

.

Vexo-o no acampamento

A sua vida, o deporte

Tanta ilusom, tantos sonhos

mas com tal mala

.

Quixo ir com a Ikurrinha

A um sete mil, cara norte

Agora em Makalu fica

umha bandeira da
.

Mais avalanchas de neve

A rádio deu outra entrega

Mais nos teus sonhos tu tinhas

Umha confiança

.

Nom ficarias parado

Sem fazer a tua achega

Para ti, que es tam teimudo,

Nom pode a neve ser

.

Tanta ilusom, tanta vida

E a morte pasou-che a sega

Nom me deixaches dizer-che

Nem um adeus tam

.

As derradeiras palavras

Quero-chas dar, quem me dera!

Vou-che escreber umha carta

Quem sabe, se cadra,

.

Se cadra ainda che chega.

.

E quen di que non che chega

Habilitar JavaScript