Cuando la gaita gallega
el pobre gaitero toca,
no sé lo que me sucede
que el llanto á mis ojos brota.
Ver me figuro á Galicia
bella, pensativa y sola,
como amada sin su amado,
como reina sin corona.
Y aunque alegre danza entone
y dance la turba loca,
la voz del grave instrumento
suéname tan melancólica,
á mi alma revela tantas
desdichas, penas tan hondas,
que no sé deciros
si canta ó si llora.
O poema 'La gaita gallega' pertence ao primeiro poemario de Rosalía publicado o 17 de maio de 1863 chamado Cantares Gallegos. Este poema poderiámolo clasificar como temática intimista xa que do que trata principalmente o poema é de Galiza e do seu sentimento de morriña cara a súa terra. Podemos intuír que o suxeito lírico do poema é Rosalía, xa que estaba constatamente cambiando de localidade debido ao traballo de seu home Manuel Murguía.
Centrándonos xa nos versos do poema, podemos ver como usa a gaita como símbolo que representa Galiza e que cando soa é como un flashback para ela que a delvolve á súa terra, O poema tamén ten unha clara personaficación a Galiza, atribuíndolle trazos como bela, pensativa ou soa. Tamén fai símiles como "reina sin corona" ou "amada sen seu amado" onde nos quere facer ver que Galiza está incompleta.