CONCILIACIÓN VIDA - MORTE: ESPAZO DOCUMENTAL

Temos a impresión de que en determinadas ocasións espérase de nós palabras de consolo, solucións verbais ou consellos para a persoa que está ante nós e que pasa por difíciles momentos por mor dun anunciado final da vida, unha grave enfermidade, a perda de alguén querido ou calquera outra perda significativa.

Con todo a terapia pola palabra non depende tanto do que nós podamos dicir como do que nós podamos escoitar. Atender e escoitar non é fácil e si o é caer na tentación de cortar o relato do outro para proferir a nosa historia.

Por que axuda contar as cousas? En primeiro lugar, porque ao facelo recoñécense os propios sentimentos ao identificalos para porlles nome. Segundo, os acontecementos, posiblemente incoherentes no noso interior debido ao trauma que nos causan, reorganízanse ao narralos e en certa medida desdramatízanse, perden algo do seu compoñente tráxico. Terceiro, se a narración fáiselle a alguén que nos escoita, diminúe a sensación de illamento e inseguridade ao comprobar que temos con quen compartir a dor, a ameaza ou a preocupación. Polo menos non estamos sos ante a nosa sorte. Cuarto, tamén nos axudará a normalizar o que nos obsesiona e que vivimos como único, insólito, marxinal e ata cremos froito da nosa demencia, desde o momento que comprobamos que outros teñen ou tiveron vivencias e sentimentos similares. De aquí a utilidade de grupos de autoaxuda e o poder conversar cos nos@s amig@s.

Estes catro elementos son outros tantos obxectivos que lograr en todo proceso de dó. O doente non poderá dar por concluído o período de dó de forma eficaz ata acometer esas tarefas dun modo ou outro. Convén saber que cando realizamos escoita activa e compartimos parecidas experiencias e sentimentos coa persoa doente, o que sen dúbida contribuirá á desexable normalización, a nosa propia experiencia non pode converterse na protagonista de conversación nin ser usada para minimizar a importancia do que lle está pasando a ela. Pola contra, non deberemos intentar "normalizar" antes de que poida "ventilar" as súas emocións e expor os seus medos e preocupacións.
O noso interlocutor non necesita que lle digan que o noso é ou foi moito peor, senón que recoñezamos o seu dereito a estar mal e que senta a nosa empatía.

Protocolo de escoita activa₁

Se é posible buscar unha contorna amable para o diálogo, sen ruídos e que garanta unha certa intimidade. A  forma na que nos situamos no espazo e os nosos movementos teñen que indicarlle que dispoñemos de tempo para atenderlle e que é o que realmente queremos facer.

Para iniciar a conversa pode ser necesario estimular á persoa a que fale do tema que lle preocupa mediante preguntas máis ou menos abertas.

Cando  o/a intercutor/a introduza pausas non aproveitar para iniciar a nosa quenda, respectar e valorar o seu silencio, darlle o tempo que necisita. Incita a seguir falando saber que quen escoita entende o que se lle conta, polo que convén resumir de vez cando a idea exposta, retomar as últimas palabras, preguntar sobre o que necesitemos aclaración de modo que comprobe que lle seguimos.

A resposta non ha de ser só verbal, temos que manifestar co noso rostro e xestos que captamos e recoñecemos os sentimentos e emocións do outro. A nosa intervención indicaralle que debe e pode seguir expresando o que sente, e preferiblemente será curta, dándolle a información en varias mensaxes breves, permitindo que se converta de novo en emisor.