Xeacronos 4 (Xeografía e Historia. 4º ESO)

Desde o derradeiro terzo do século XIX as tensións e conflitividade entre as potencias europeas non deixaron de medrar, xerando un contexto de tensión política no que era inminente —e ata desexado— un conflito a grande escala. Podemos sinalar as seguintes causas da Gran Guerra, que interactúan entre elas retroalimentándose nun contexto de inestabilidade crecente.

• Causas económicas: no contexto da segunda revolución industrial, a hexemonía económica británica enfrontouse ao gran crecemento de Alemaña, que acompañou o seu desenvolvemento industrial dunha activa política de reforzamento do seu sector naval para disputar o liderado británico no comercio marítimo.

• Causas derivadas do imperialismo: a expansión imperialista das principais potencias europeas na busca de espazos nos continentes asiático e, sobre todo, africano para obter un beneficio económico ou un prestixio político xerou enfrontamentos e propiciou o establecemento dun sistema de alianzas que preparou o camiño cara á guerra.

• Tensións territoriais en Europa: xunto coas disputas nas áreas coloniais, intensifícanse as tensións relacionadas cos territorios europeos que eran reclamados por varios países, como por exemplo Alsacia e Lorena, reivindicados por Francia e Alemaña; ou o caso da área balcánica, que se converteu na zona máis inestable de Europa ao coincidir tanto a desintegración progresiva do Imperio Otomán como os intereses enfrontados de potencias como Austria, Alemaña, Rusia ou Italia.

• Intensificación das posturas nacionalistas e patrióticas: as potencias europeas incrementaron os discursos de exaltación nacional e confrontación contra os países considerados rivais para xerar unha opinión pública favorable a un conflito que só precisaba dunha chispa para prender.

• Sistema de alianzas: as tensións e rivalidades entre as potencias europeas derivou no establecemento de dous bloques que rematarían por ser os contendentes na guerra. Por unha banda estaban as potencias centrais ou Triple Alianza (Alemaña, Imperio Austrohúngaro e Italia, se ben esta última rematará por cambiar de bando e será substituída na alianza polo Imperio Otomán) e a Tripla Entente (Gran Bretaña, Francia e Rusia).

O detonante: Saraxevo, 28 de xuño de 1914.

O suceso histórico que supón o inicio da Primeira Guerra Mundial ten lugar na zona balcánica en 1914, cando o herdeiro do Imperio Austrohúngaro, Francisco Fernando, é asasinado nas rúas de Saraxevo por un estudante serbio contrario á influenza austríaca nos Balcáns. A partir deste feito, o sistema de alianzas activouse e comezou a guerra.

• Busca información sobre conflitos imperialistas entre 1901 e 1914 que exemplifiquen a tensión entre as potencias europeas. Anota as fontes consultadas.