Demografía, sociedade, movementos sociais e culturais do século XIX.GUERRA CIVIL

3-2 OS MOVEMENTOS OBREIROS

Os obreiros organízanse para loitar por mellorar a súa situación . Estas loitas son diferentes segundo cada época dando lugar a diferentes formas de actuación:

1. A SITUACIÓN LABORAL DOS OBREIOS dende os inicios da industrialización foi moi precaria, pero especialmente complicada para mulleres e nenos(que reciben menor salario) que dan maiores beneficios.
2. LUDISMO E SOCIEDADE DE OFICIOS: As primeiras protestas obreiras en España suceden entre 1820 e 1830, foron paralelas á industrialización, destacan os focos de Levante e Cataluña. Son de carácter violento. Os ludistas consideran que as máquinas son as responsables da mala situación dos obreiros,xa que as maquinas substitúen ó traballo de varios obreiros, por iso hai que destruír máquinas e fábricas.Destacan algúns brotes deste movemento en Alcoi 1821, Barcelona 1835( incendio da fábrica “El Vapor” Bonaplata, pioneira na aplicación da maquina de vapor).En Galicia no 1857 as cigarreiras da fábrica de tabacos de A Coruña , destrúen as máquinas ante as rebaixas do seu salario. O método mais usado foi a folga. Cando afecta a un sector(folga parcial) ou a tódolos sectores(folga xeral) para poder aguantar economicamente unha folga creábanse caixas de resistencia.
3. AS SOCIEDADES DE RESISTENCIA E SINDICATOS DE OFICIOS Seguindo a tradición gremial algúns obreiros tamén intentaron asociarse por oficios. Xorden sociedades de resistencia e socorros mutuos.Pretenden tanto a consecución das melloras salariais e a reducción da xornada laboral como a regulamentación do traballo e a formación de caixas de resistencia, cooperativas de axudas e montepíos para facer fronte a unha enfermidade, un despido ou unha morte. Estas sociedades tiñan unha existencia máis ou menos importante segundo a permisividade que lles concederan os gobernos liberais.Se gobernan moderados estarán na clandestinidade se gobernan progresistas terán máis liberdade.No 1840 creouse “A Asociación de Protección Mutua dos Tecedores de Algodón” grupo só formado por proletarios.A medida que avanza o s. XIX apareceran máis e terán un carácter máis global.
4. A AIT(ASOCIACIÓN INTERNACIONAL DE TRABALLADORES) A AIT fúndase en Londres no 1864, e aparece en España trala Revolución Gloriosa de 1868 co obxectivo de potenciar a unión e loita dos traballadores en todo o mundo.Difundíronse as súas doutrinas en España da man de Giuseppe Fanelli seguidor das ideas anarquistas de Bakunin, seu labor levou á creación de Federación Regional Española (FRE).No 1873 ten 40.000 afiliados na súa maioría en Levante Cataluña e Andalucía. En Galicia destaca a FLO de A Coruña.As tensións entre anarquistas(Bakunin) e socialistas(Marx) que acabaron coa expulsión de Bakunin da AIT,tamén se deu en España.A pesar da expulsión dos anarquistas da AIT a FRE mantivo actividades clandestinas ata 1881 en que foi disolvida.
5. SINDICATOS E PARTIDOS OBREIROS Coa restauración os partidos obreiros foron prohibidos, pero a lei de asociacións de 1887, permitiu reconstruír as sociedades de oficios e formar os primeiros partidos obreiros.Cunha división clara entre anarquistas e socialistas.

a) SOCIALISTA E MARXISTA:Foi Paúl Lafargue xenro de Marx quen introduciu o marxismo en España.Diferenciase do anarquismo non so na ideoloxía senón tamén nas estratexias a desenvolver para conseguir os seus obxectivos. A súa ideoloxía ten as seguintes puntos:

- Para modificar a sociedade ten que haber unha loita de clases.

- Os cambios debe realizalos o proletariado organizado en partidos e sindicatos.Os traballadores deben alcanzar o poder.

- Cando alcancen o poder establecerase a dictadura do proletariado(expropiaranse as propiedades, os medios financeiros e de producción que pasaran ó Estado).

- Tras todo isto, todos os individuos terían iguais condicións de vida,desapareceran as diferencias de clase, e quedara establecida a sociedade socialista.

No socialismo español hai tres elementos básicos:

O Partido Socialista Obreiro Español fundado por Pablo Iglesias no 1879 en Madrid..

El Socialista o seu periódico 1886

A Unión Xeneral de Traballadores 1888 el sindicato

En 1889 se funda la II Internacional en París, acordan loitar pola xornada de 8 horas laborais e pola festividade do día 1 de maio como día do traballo, estes obxectivos foron asumidos polo PSOE e pola UGT. A maioría dos seus apoios estarán en Madrid, Biscaia e Asturias, e con posterioridade no campo Andaluz e Cataluña .Pablo Iglesias foi elixido deputado no 1909. A veces realizaron acordos cos anarquistas como no 1917.

Co trunfo da Revolución Rusa, e polo tanto do comunismo, ábrese un debate dentro do socialismo español dando lugar á creación, dende as filas das “Xuventudes Socialistas” , do Partido Comunista Español en abril de 1920.Dentro do PSOE algúns disidentes fundaron o Partido Comunista Obreiro Español. Da fusión de ámbalas dúas formacións xorde no 1921 o Partido Comunista de España.

b)OS DE TENDENCIA ANARQUISTA: Introducido en España por Fanelli,discípulo de Bakunin. Queren transformar a sociedade capitalista mediante:

- A destrucción do estado e a eliminación de calquera autoridade ou poder(político, relixioso,familiar, militar, ou economizo)

-Supresión da propiedade privada e a abolición do dereito da herdanza.

-Eliminación das diferencias socioeconómicas,a sociedade anarquista organizarase en comunas autoxestionadas.

-Esta transformación social farana os traballadores, usando métodos variados:folgas,sindicatos,organizacións clandestinas, violencia, atentados(a propaganda pola acción)

Os seus apoios estarán no campo andaluz e no proletariado industrial de Cataluña, Valencia e Zaragoza.En canto ós métodos a utilizar non existe unanimidade. Algúns grupos serán partidarios de centrar a loita no terreo sindical, outros de atentar violentamente contra os bens e as persoas “ A propaganda polos feitos” co fin de acabar coa orde establecida. Estes grupos serán responsables del gran número de atentados que se producirán dende finais do XIX e a principios do XX contra bispos, goberno, políticos, terratenentes empresarios etc.A primeira asociación será a FTRE Federación de Traballadores da Rexión Española que en 1888 transformase na Federación de Resistencia ao Capital.

Aparecerá unha organización violenta chamada “Mano Negra”, formada por campesiños andaluces moi radicalizados pola terrible situación dos campesiños no campo andaluz. En Cataluña fúndase unha federación “Solidaridad Obrera” no 1907 e no 1910 fúndase a Confederación Nacional del Trabajo (CNT) sindicato anarquista.tivo gran expansión nos primeiros anos do s. XX. Os seus líderes eran Ángel Pestaña e Daniel Seguí. A partir de 1923 coa Dictadura de Primo de Rivera foron clausuradas . No 1927 xorde un grupo onde se integrarán os máis radicais crearon a “Federación Anarquista Ibérica”(FAI).

A acción sindical foi importante sobre todo dende os inicios do s. XX, como na semana Tráxica de Barcelona(1909) ou a folga Xeral de 1917. No En 1919 la folga dos da CNT na Canadiense (electricidade) tivo moito éxito, e conseguiu que poucas semanas despois o goberno decretara a xornada laboral de oito horas. Os empresarios tiñan medo e contrataron asasinos a soldo. Entre 1919 y 1923 (dictadura de Primo de Rivera) viviuse o pistolerismo catalán convertendo a Barcelona no "Chicago español".

C-SINDICALISMO CATÓLICO

A igrexa intentou, coa colaboración dos empresarios, contrarrestar o poder obreiro.Organízanse Círculos católicos e casas de beneficencia como a de San Vicente de Paúl e tamén sindicatos como o Sindicato Católico de Ferroviarios Españois, Sindicato Católico de Obreiros de Mineiros Españois y algúns más como Consejo de Corporaciones Católico-obreras e Federación Nacional dos sindicatos Católicos no 1912.

D- ESTADO E PATRONAL.

Tamén os empresarios e comerciantes crean asociacións como as Xuntas de Comercio, as Cámaras Oficiais e a Confederación Patronal Española.

O Goberno seguiu distintas posturas segundo o momento.O estado liberal vixía fortemente os movementos obreiros, as veces a represión e moi forte contra os obreiros coa forza do exército ou a Garda Civil.