• Pedro Luces xa conta contos!


      Neste mesmo tempo, digo, en que para moito se facía a vista gorda por moitos que lonxe de cortar cultivaban as maceiras de Sodoma, neste mesmo tempo, repito, facendo a súa terceira foliada no Burgo pequeno, fronte ao cruceiro á vista de Pontevedra, o gaiteiro lle dicía a Pedro Luces:

      Ilustración d'A gaita gallega. By Fernando Pazos García. CC BY-NC-SA

                Que andas aí fochicando

                no vade tamborileiro?

                Señor no revuelvo nada,

                que con gusto estoy leyendo

      5        Y tomando mis apuntes

                Para entender el gallego,

                Que a fe que me va gustando

                Cuanto mas en él progreso.

                Usted ya me tiene dicho

      10      Que no se perdone medio

                De adelantar acopiando

                Lo mejor y más selecto. [...]

                Pois logo xa que estudas

                Dime pouco máis ou menos

      15      Que idea vas ti formando

                Deste idioma galego?

                Señor, a mi me parece

                Que es inmediato dialecto

                Del latín y que conserva

      20      Muchos vocablos enteros [...]

                Lo encuentro fácil y dulce

                Sonoro, fuerte y muy lleno,

                Abundante y trabajado,

                Será mejor que el más bueno.

      25      Se pensas ti con eses ditos,

                Falar só de cumprimento,

                Fai de conta que a cen “tis”

                Doulles eu moi pouco creto.  

                A verdade está no seu punto

      30      E son capaz de fendelo:

                O que diga que este idioma

                Non é tan bo coma o primeiro.

                Señor, por lo más sagrado,

                Le juro que soy sincero

      35      Y que dije francamente

                Lo que alcanzo y lo que siento.

                Pero vamos, a ti gústache?

                Afaste a falar galego?

                Botarás un carto a espadas

      40      Para dar as probas deso?

                Hablo poco, sin embargo

                de que lo bastante entiendo;

                Pero por dar a V. gusto

                Diré aunque mal por ejemplo:

      45      E chichirico carrizo!

                Chichirico teño dito,

                E chichirico repito

                Mais que me fagan feitizo,

                Que ás bruxas tamén lles atizo,

      50      E de aquí mesmo lles fito,

                E o seu coiro maldito

                Lles chamusco cun tizón

                Se non din de corazón

                Que o galego é chichirico. [...]

      55      Vaia vaia que aínda moitos

                Aquí nados con enxeño

                Tomaran eles gabarse

                Do que o meu tamborileiro.

                Sigue sigue con coidado

      60      Parando mentes atento

                Nas leccións que non es rudo

                Se queres sacar proveito.

                E dime,ti agora lías,

                Escribías ou o tempo

      65      Perdías esborranchando

                Coa pluma do meu tinteiro? [...]

                Si señor: ahora mismo

                Lo digo señor Gaitero.

                Ahí va:

      70       Indo unha vez polo monte,

                De cachaperna a cabalo,

                Un home cabo dun valo

                Parouse detrás dun con

                Dous cadelos escoitando,

      75      Un da vila, outro da aldea

                Que despois dunha pelexa

                      Trabaran conversación.

                  Ti xa perdiches os fumes,

                  Dicía o can de palleiro

      80        Fixécheste un mariqueiro

                  Sen forza para ladrar

                  Xa morder ti ben non podes

                  Con tal podrico nos dentes.

                  Inda no pan teño mentes,

      85        Seica non podes chanchar.

                  Vai para a vila correndo,

                  Cata non volvas á aldea

                  Porque da vosa ralea

                  Pensámonos desfacer,

      90        Pois nados para xoguetes

                  De señores aburridos,

                  Da nosa especie fuxidos

                  Non nos podes xa porter.

                 Ti non sabes que nosoutros,

      95       O can da vila dicía,

                 Logramos da policía

                 Da xente de sociedá?

                 Que entre señores nacemos,

                 Con señores nos criamos

      100     E tamén participamos

                 Da súa necesidá?

                  Imitámoslles en todo:

                  Na misa estamos ladrando,

                  Dando voltas e ruando

      105      Coas cadelas que alí están.

                  Se hai música, Deus me dera!

                  A compás alí ouveamos,

                  Adiante e atrás andamos

                  Facendo o que as xentes fan. [...]

      110      Maloutáns, e furabolos,

                  Almallos, e furabolos,

                  Lacazáns, e mais lareiros,

                  Moito fino lampantín

                  Da aldea, mazabarrigas,

      115      Marráns, e arrocheiros,

                  Talludos, e farfulleiros.

                  E mais tanto palanquín!

                  Anque non son curioso,

                  Moito o saber me regala

      120      Cando poidas ven e fala,

                  O outro can replicou,

                  Mais agora para a vila

                  Vaite logo, mal pecado,

                  A comer o pan roubado

      125      Con quen te desnaturou.

                  O home que de a cabalo

                  Detrás do con escoitaba

                  O que cada can falaba

                  escribía nun papel,

      130      e cando os cans se partiron

                  Os respectivos lugares

                  A espora cos calcañares

                  Espetou no coiro del.

                     Ya dije lo que he estudiado

      135       Mejor que los mandamientos.

                     Que tal, me ha faltado algo

                     Señor Gaitero en el cuento?

                     Mira, como así deprendas

                    Asegúroche que co tempo

      140      Podes poñer unha escola

                    Para ensinar o galego.

                    E será de ver na patria

                    Dos Feixós e dos Sarmentos,

                    Que o que non fan os patricios,

      145      O fagan os forasteiros.

        A gaita gallega (fragmento adaptado), Xoán Manuel Pintos

      CONTIDOS QUE SE TRABALLARÁN A TRAVÉS DO TEXTO


      • Vocabulario e fraseoloxía.
      • Polisemia e homonimia.
      • Formación de palabras.
      • O sufixo -eiro.
      • Xerundio e construción “a+infinitivo”.
      • O Prerrexurdimento galego-latín.
      • Vida e obra de Xoán Manuel Pintos.
      • Importancia de Pintos na historia da literatura galega.
      • Estrutura d’A gaita gallega.
      • Algunhas figuras retóricas: metáfora, símbolo, antítese, metonimia, personificación.
      • O hipérbato.
      • A estrofa: romance e octavilla italiana.
      • A rima asonante.

    • Comprensión textual
    • Análise lingüística
    • Análise literaria
    • Proxecto transversal

      Apartado destinado a traballar os textos de forma transversal co obxectivo de realizar un proxecto final, un mural interactivo ou en papel, cuxo fío condutor vai ser "O papel da muller na literatura: personaxes e narradoras".

    • Autoavaliación