"O duelo non é un estado, senón o proceso de experimentar reaccións psicolóxicas, sociais e físicas ante a percepción dunha perda" Esta é a concepción dinámica que recolle C. Poch: La muerte y el duelo en el contexto educativo.
PSIQUIATR. Pódese recoñecer, con D. Lagache e M. Hanus, un duelo normal, un duelo complicado e un duelo patolóxico.
Se o primeiro resólvese bastante rapidamente, pasando sucesivamente polas fases de angustia, de depresión e de adaptación, grazas aos procesos de desinvestidura, de interiorización e de identificación co obxecto desaparecido, de culpabilidade e logo, de separación final, non sucede o mesmo nos outros dous, que pertencen ao cadro da patoloxía psíquica.
EI duelo complicado caracterízase por un bloqueo do traballo [ver traballo de duelo] que prolonga da fase depresiva, reaccións de tensións (con posibilidade de manifestacións psicosomáticas graves) e pasaxes ao acto suicida particularmente frecuentes.
O duelo patolóxico desemboca na enfermidade mental. Os seus síntomas característicos son un atraso na aparición da aflición e logo unha prolongación da súa evolución mais alá dos dous anos e unha ameaza real sobre a saúde psíquica. Pode tratarse dunha verdadeira psicose melancólica ou maniaca (teima de duelo con negación da perdida) ou dun duelo obsesivo, ou ata dunha histeria de duelo. Nesta ultima forma, bastante frecuente, a persoa en duelo compórtase coma se o defunto seguise estando vivo. Fálalle, garda o seu sitio na mesa, a súa cama e a súa habitación con todos os seus aveños persoais, nun marco imaxinario de case-realidade, verdadeiro lugar de supervivencia. A identificación co desaparecido tradúcese na reprodución máis ou menos inconsciente dos seus síntomas, con risco de chegar a perturbacións somáticas de conversión ás veces moi graves. A identificación fixouse e fai necesario que o paciente inicie unha psicoterapia para que o seu duelo poida ser mobilizado e para que sexa elaborado ata a súa evolución final. En efecto, as formas complicadas e patolóxicas do duelo deben tratarse o mais precozmente posible, primeiro mediante tratamentos específicos para os estados depresivos ou maniacos, logo mediante terapias de inspiración psicoanalítica, que normalmente deben acompañarse de medidas de readaptación social e afectiva. J.P.