Os amores na literatura medieval

A cantiga de amigo

Orixe e trazos definitorios

• Ten orixe autóctona popular. Adapta as cancións de muller tradicionais.

• O falante lírico adoita ser unha moza namorada.

• A palabra amigo está presente en practicamente todas as composicións deste xénero.

Contido

• Transmite unha diversidade de sentimentos amorosos. Os temas adoitan ser:

  • • o desexo de ver o amigo

    • a alegría do reencontro

    • o lamento da rapaza pola ausencia do seu amigo

    • o enfado co namorado

• Emprega unha rica simboloxía, especialmente de elementos do contorno natural. Pódense apreciar nesta imaxe.
  
  

  • Así, a auga representa a fecundidade, o cervo é o namorado viril, o mar revolto transmite a paixón amorosa, etc.

  • Tamén se achan elementos corporais con valor simbólico, como os cabelos da moza asociados á virxinidade.

  • Lavar cabelos (e lavar camisas) interprétase como disposición ao encontro.

Tipoloxía

• Atopamos catro subxéneros segundo as temáticas e os ambientes.

  • A mariña ou barcarola ten escenario marítimo

  • A bailada é un convite ás amigas a bailar ante a chegada do amigo

  • A alba (excepcional) confórmase como despedida dos amantes ao mencer

  • A cantiga de romaría desenvólvese nun marco relixioso popular, como unha ermida

• Distinguimos, ademais, tres tipos de cantigas de amigo segundo a enunciación.

• • As narrativas son aquelas nas que a moza é un personaxe, non o falante lírico (“Levous'a louçana...”).

  • As cantigas monologadas son aquelas nas que propiamente se transmite a voz da moza; pode dirixirse a confidentes: amigas, irmás, flores, etc.

  • Algunhas composicións son diálogos, con intervención da rapaza e da nai ou da rapaza e un elemento da natureza.

Recursos formais

• Contribúen a crear un ritmo marcado tres recursos de repetición: o paralelismo, o leixaprén e o refrán.

• • O paralelismo (perfecto ou literal) consiste na repetición con variantes, en cada par de estrofas, dos versos que ocupan a mesma posición. As variantes sitúanse no final dos versos e derivan sobre todo do uso dun sinónimo (ou expresión equivalente) ou ben do cambio de orde das palabras.
    

  • O leixaprén (deixa -un- e colle) é a repetición do segundo verso de cada estrofa como primeiro da estrofa posterior á seguinte.

+ Escolma de cantigas de amigo comentadas

A cantiga de amor

Orixe

• Ten orixe culta ou cortesá. A súa base é a cançó provenzal.

• Mais, aínda que nace por influxo da cançó, presenta trazos propios de acordo coa sociedade galego-portuguesa. Os principais son:

  • A dama, casada ou solteira, está idealizada, sublimada.

  • Deste xeito, a descrición da senhor é inconcreta, limítase a certos trazos xerais (agás excepcións como os "olhos verdes" que apunta García de Guilhade).

  • Hai unha ausencia de referencias espazo-temporais, a natureza non está practicamente presente.

  • A dama móstrase indiferente e mesmo irada e vingativa.

  • Transmítese constantemente o tópico da coita e morte por amor, pois este nunca é correspondido. Aínda así, tamén podemos atopar cuestionamento do tópico (por exemplo, Gómez Charinho afirma: "quería-me lh'eu mui gran ben querer, / mais non quería por ela morrer").